مقالات مجله رشد اندیشه

مضمون قاعده تسامح در ادله سنن از دیدگاه آیت الله خویی
چکیده قاعده «تسامح در ادله سنن» یکی از قواعد برگرفته از منابع روایی است که طبق تقریر مشهور از آن، شرایط حجیت خبر ساقط شده و می¬توان بدون در نظر گرفتن سند احادیث حکم به استحباب یا کراهت داد. فقها بر اساس این قاعده در ادله مستحبات و مکروهات سختگیری نکرده و بدون احراز شرایط حجیت خبر واحد حکم به...
مقایسه دیدگاه مشهور اصولیون و امام خمینی درباره ماهیت حقیقت و مجاز ذیل مراد جدی و استعمالی
چکیده اصولیون معتقدند هر گوینده عاقل مختاری هنگام نوشتن یا گفتن، مراد جدی و مراد استعمالی¬ای دارد. نظر مرحوم امام خمینی و مشهور اصولیون درباره حقیقی یا مجازی بودن دو مراد فوق با هم متفاوت است. هدف از پژوهش حاضر، تبیین این دو دیدگاه و مقایسه و از پس آن ارزش گذاری این دو نظریه است. روش پژوهش پیش¬رو...
تقریر ماهیت و تبیین حجیت اصاله الظهور در دانش اصول
چکیده اصولیین بر این باورند که عقلا در برخورد با کلام یکدیگر، بنا را بر ظهور کلام می گذارند. اما در باب شناخت ماهیت أصاله الظهور و حجیت آن اختلافاتی بین اصولیین به وجود امده است. هدف از پژوهش حاضر تبیین ماهیت و بررسی حجیت أصاله الظهور می باشد. در این پژوهش نگارنده اطلاعات را به روش کتابخانه ای...
بررسی دلالت آیه «ماجعل علیکم فی الدین من حرج» بر قاعده لاحرج
چکیده قاعده لاحرج یا همان نفی حرج از قواعد مسلّم و امتنانی است که با حکومت بر ادله اولیه احکام، الزامِ انجام دادن تکالیفِ دشوار را برمیدارد و به دلیل کاربرد زیاد آن در ابواب مختلف فقهی از طهارات تا دیات، از مهمترین قواعد فقهی به شمار می‌آید. این پژوهش به شیوه توصیفی-تحلیلی و روش کتابخانه‌ای تهیه...
بررسی حکم جهاد ابتدائی در عصر غیبت
چکیده برای دعوت کفار به اسلام، جهادی به نام جهاد ابتدائی در اسلام مطرح شده است، که به کمک مستضعفین فکری رفته و ازحق مالکیت خداوند دفاع میکند وبا کسانی که مانع گسترش اسلام میشوند به جهاد میپردازد، اما سوالی که مطرح میشود این است که چه کسی این حق را دارد، تا حکم به جهاد کند .یقینا امام معصوم و...
بررسی قاعده استعمال لفظ در بیش از یک معنا
چکیده در گفتار نخست به بررسی معنا و تعریف قاعده استعمال لفظ در بیش از یک معنا، پرداخته می¬شود که مراد از آن استعمال لفظ در هر دو معنا به صورت مستقل می باشد. در این مبحث دو قول جواز استعمال و عدم جواز وجود دارد. در ادامه برای اثبات عدم جواز استعمال لفظ در بیش از یک معنا به دو طریق استدلال می شود:...
تبیین ادله دلالت امر بر فور از منظر اصولیان امامیه
با توجه به اینکه بخش قابل توجهی از احکام شرعی در فقه، در قالب اوامر میباشد ضروری است که اوامر و تدقیق های ناظر به آن را بررسی کرده، تا بتوانیم از نتایج آن در بررسی احکام شرعی استفاده کنیم. یکی از مهم ترین مطالب در مبحث اوامر مبحثی است که اصولیون از آن بعنوان "فور و تراخی در اوامر" یاد...
مؤلفه‌های مفهوم عرف در فقه با محوریت دیدگاه آیت الله علیدوست
چکیده فهم عرف از موضوع، ملازمه، یا این همانی دو شی در دو دانش فقه و اصول ملاکی شرعی معرفی شده ¬است. به همین دلیل تبیین مؤلفه¬های مفهوم عرف و نیز محدوده فهم آن و همچنین برداشت آن در مواقع تزاحم بین برداشت های عرفی از دیر¬¬باز مورد تحقیق دانشیان این دو علم قرار گرفته است. و آیت الله علیدوست از...
تفاوت‌های ثبوتی و اثباتی خطاب مولوی و ارشادی براساس اصول و فقه شیعه
چکیده در علم اصول و فقه، «مولوی» و «ارشادی» عمدتا در دو اصطلاح بکار برده می‌شوند. ارشادی در یک اصطلاح مقابل خطابِ دال بر حکم تکلیفی است و در اصطلاح دیگر مقابل خطاب دال بر هرگونه جعل قانونی است. محل بحث در این نوشتار اصطلاح دوم است. توضیح آنکه بیانات دینی متشکل از دو گونه گزاره‌‌اند: گزاره‌هایی که...
مستثنیات عدم حجیت اصل مثبت در دیدگاه شیخ انصاری و آخوند خراسانی
چکیده اصول عملیه از دلیل‌های پرکاربرد فقه به حساب می‌آیند. یکی از فروعات مهمّی که ذیل اصل عملی مطرح می‌شود عدم حجیّت «اصل مثبت» است؛ یعنی اثری که به صورت غیر مستقیم و باواسطه بر اصل عملی مترتّب می‌شود، حجیّت ندارد. میزان گسرتۀ عدم حجیّت اصل مثبت اثر زیادی در نتایج فقهی داشته دارد. هدف از پژوهش...