بررسی قاعده استعمال لفظ در بیش از یک معنا

سید محمد سجاد شمس الدین

چکیده

در گفتار نخست به بررسی معنا و تعریف قاعده استعمال لفظ در بیش از یک معنا، پرداخته می­شود که مراد از آن استعمال لفظ در هر دو معنا به صورت مستقل می باشد. در این مبحث دو قول جواز استعمال و عدم جواز وجود دارد. در ادامه برای اثبات عدم جواز استعمال لفظ در بیش از یک معنا به دو طریق استدلال می شود: اول از طریق حقیقت استعمال که گفته می­شود چون حقیقت استعمال لفظ در یک معنا، فانی شدن لفظ در آن می­باشد پس برای اراده دو معنا نیازمند دو استعمال و دو لحاظ مستقل در یک زمان از یک لفظ می­باشیم. و دوم نیز از طریق تنبه به نفس که نفس بسیط است و توانایی لحاظ یک لفظ را در دو معنا به صورت همزمانی ندارد. به دنبال این بحث به سراغ ادله جواز استعمال لفظ در بیش از یک معنا می­رویم که این اثبات نیز از طرق مختلفی صورت می­پذیرد که بیان تفصیلی آن در مقاله خواهد آمد. بعد از ارائه ادله هر دو قول، بدین صورت جمع بندی انجام می پذیرد: در برخی موارد امکان استعمال لفظ در بیش از یک معنا وجود دارد و حتی ثمره نیز بر آن مترتب می شود.

کلید واژه: قاعده، استعمال، لفظ، معنا استقلالی.