
اثری دیگر از مرکز پژوهشی دائرةالمعارف علوم عقلی اسلامی
با عنوان «امامت و ولایت در عرفان نظری»
به قلم جناب حجتالاسلام والمسلمین آقای محمود جوادیوالا منتشر شد.
«امامت و ولايت» يکی از مفاهيم كليدی در معارف اسلامی است که در عرفان اسلامی، با مفهوم «ولايت و انسان كامل» امتداد يافته است. دو رکن اصلی عرفان نظری عبارتند از: توحيد و موحِّد (انسان کامل). موضوع «انسان کامل» پس از توحيد، مهمترين مسئله عرفان نظری است؛ بهگونهای که فهم توحيد نيز وابسته به شناخت انسان کامل است. در باورهای شيعه اماميه هم امامت، پس از توحيد و نبوت، مهمترين مسئله است و از اصول مذهب شمرده میشود و اصول ديگر در پرتو آن تفسير میشود. بدون شناخت امام، شناخت درست خدا و پيامبر ممکن نيست؛ چنانکه بدون شناخت خدا و پيامبر هم نمیتوان به شناخت امام رسيد. برجستگی اين اصل در شيعه، سبب شده است که اين مذهب را «اماميه» بخوانند.
در اين کتاب، با بررسی ويژگیهای انسان کامل در عرفان اسلامی، که عهدهدار جامعترين نوع انسانشناسی است و ژرفترين تبيينها را درباره ابعاد و اسرار وجودی انسان ارائه میکند، میتوان به اين نتيجه رسيد که برترين مصداق انسان کامل، امامان شيعه هستند. همچنین نشان خواهيم داد که معارف اسلامی درباره انسان کامل، منطبق بر معارف شيعی درباره امامت است و انسان کاملِ عرفان اسلامی، همان امام در مذهب شيعه است و امامان شيعه، مصداق اتمّ و اكمل انسان کامل هستند.
سرفصلهای اين کتاب به شرح زير است:
بخش اول: امامت
-
معناشناسی امامت
-
ضرورت وجود امام
-
وجوب عصمت امام
-
وجوب تنصیص بر امام از جانب خدا
-
وجوب افضلیت امام
-
ویژگیهای دیگر امام
بخش دوم: ولایت
-
معناشناسی ولایت
-
رابطه امامت و ولایت
بخش سوم: انسان کامل از دیدگاه ابنعربی
-
تعریف انسان کامل از دیدگاه ابنعربی
-
حضرات خمس
-
انسان کامل، جامع همه حضرات
-
ضرورت انسان کامل
-
ویژگیهای دیگر انسان کامل
اين كتاب برگرفته از پاياننامه دوره تربیت محقق عرفان اسلامی مرکز پژوهشی دائرةالمعارف علوم عقلی اسلامی است که توسط جناب حجتالاسلام محمود جوادیوالا و با راهنمايي حجتالاسلام و المسلمين علی زمانی قمشهای و مشاوره حجتالاسلام و المسلمين علی امينینژاد نگاشته شده است.
* يادآوری ميشود كه برگزاری دورههای آموزشی و پژوهشی پيشرفته عرفان اسلامی در مرکز، با حدود هشتاد واحد درسی در هر دوره (شامل حكمت متعاليه، عرفان نظری، عرفان عملی، عرفان ادبی، عرفان تطبيقی، معرفتشناسی، فلسفه عرفان و مبانی عرفان) و در حدّ دكترای پيوسته، با پيشبينی همه ابعاد لازم در عرفان اسلامی و با كنترل دقيق از جهت رعايت كامل موازين عقلی و شريعت (كتاب، سنت و عقل) از اموری بیسابقه در حوزههای علميه و دانشگاههای كشور به شمار میآيد كه در اين مركز، برگزار شده و حدود شصت فارغالتحصيل داشته است.
تشكيل اين دورهها، افزون بر رفع نيازهای مرکز پژوهشی دائرةالمعارف، برای اولين بار امکان آموزش نظاممند عرفان اسلامی در حوزه علميه را ايجاد كرده و زمينههای رشد درست عرفان اسلامی و جلوگيری از سوء تفاهمها و انحرافات احتمالی را فراهم میسازد.
فارغالتحصيلان اين دورهها، نقش اساسی بلکه اساسیترين نقش را در راهاندازی دورههای آموزشی و پژوهشی ساير مراکز آموزشی و پژوهشی در حوزه علميه قم و رفع نيازهای مراكز ديگر داشته و دارند.
تاكنون به غير از كتاب «امامت و ولایت در عرفان نظری»، شش اثر ديگر نيز از پاياننامههای فارغالتحصيلان اين مركز به صورت كتاب منتشر شده است كه از قرار زير است.
1) اعیان ثابته در عرفان اسلامی: اثر اصغر نوروزی؛
2) ابنعربی و اشاعره: اثر محمدعیسی جعفری؛
3) خیر و شر در مکتب ابنعربی: اثر حسن امینی؛
4) عرفان و عترت: اثر سیدوحید معتمدی؛
5) انسان کامل از دیدگاه مولوی: اثرجلیل آقاخانی.
6) تفسیر عرفانی از دیدگاه سیدحیدر آملی: اثر رسول مزرئی