تبیین دقیق دیدگاه علامه مصباح یزدی درباره احسان و مدیریت تزاحمات اخلاقی در خانواده

حجت الاسلام سید‌محمدرضا موسوی‌نسب با تشریح مبانی اخلاقی علامه مصباح یزدی احسان به والدین را هم‌رتبه با اصل بندگی خدا دانست و با اشاره به چالش‌های اخلاقی در زندگی مدرن بر ضرورت ارائه چارچوب‌های عملی برای مدیریت تزاحماتی مانند تعارض احترام با گناه، انتظارات افراطی و نیت‌سنجی رفتاری تاکید کرد.

به گزارش روابط‌عمومی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، حجت‌الاسلام سید محمدرضا موسوی نسب در کرسی ترویجی «بررسی اخلاقی اصل احسان و قاعده احترام و تکریم در روابط خویشاوندان با تأکید بر دیدگاه علامه مصباح یزدی» که در مؤسسه امام خمینی(ره) ‌برگزار شد، اظهار کرد: علامه مصباح درباره مقوله احسان مطالب فراوان و دقیقی مطرح کرده‌اند و بر اساس سوره اسرا آیه 23 می‌فرمایند که در کنار توحید، احسان به والدین در جایگاهی هم‌تراز با اصل اطاعت و بندگی خدا قرار دارد.

وی با بیان اینکه شکرگذاری انسان نسبت به خداوند بدون شکرگذاری از والدین شکل نمی‌گیرد افزود: اگر کسی نسبت به والدین خود تکریم و قدردانی نداشته باشد اساساً ظرفیت تربیتی لازم برای شکرگزاری حقیقی از خداوند در او پدید نمی‌آید. آیه ۲۳ سوره اسرا جلوه‌ای عینی از این حقیقت است و بعد تربیتی ملموسی دارد که به‌عنوان یک اصل بنیادین در نظام اخلاقی اسلام شناخته می‌شود.

حجت‌الاسلام موسوی نسب در ادامه با اشاره به چالش‌های اخلاقی در روابط خویشاوندی گفت: پیچیدگی‌های زندگی مدرن، رشد فردگرایی و تناقضات میان وظایف اخلاقی و واقعیت‌های خانوادگی سبب بروز تزاحماتی می‌شود که نیازمند چارچوب‌های روشن اخلاقی است.

وی  با برشمردن انواع تزاحمات اخلاقی خاطرنشان کرد: احترام در برابر گناه، احترام ظاهری در مقابل نیت خالص و همچنین احترام در برابر انتظارات افراطی از انواع مهم این تزاحمات هستند. این موقعیت‌ها ضرورت ارائه راهکارهای مبتنی بر آموزه‌های اسلامی را دوچندان می‌کند.

حجت‌الاسلام موسوی نسب با اشاره به دیدگاه علامه مصباح یزدی درباره مدیریت تزاحمات اخلاقی تصریح کرد: تحلیل دقیق تزاحمات و ارائه راهکارهای عملی مبتنی بر اصول اخلاق اسلامی از ملزومات زیست اخلاقی سالم در جامعه است.

عضو هیئت‌علمی مؤسسه امام خمینی با تبیین نگاه علامه مصباح ادامه داد: ایشان میان جایگاه خویشاوندی و رفتار خویشاوندان تفکیک قائل می‌شوند؛ یعنی احترام به شخصیت افراد با تأیید رفتار باطل آنان یکسان نیست و این اصل یکی از ارکان مهم اخلاق خانوادگی در نگاه علامه مصباح محسوب می‌شود.

وی با اشاره به آموزه‌های آیه ۱۵ سوره لقمان گفت: این آیه راهکار عملی روشنی ارائه می‌دهد؛ از یک سو حفظ توحید و نافرمانی قاطع از امر به معصیت مورد تأکید است و از سوی دیگر رعایت صله‌رحم و حفظ احترام در امور دنیوی توصیه شده است. یعنی همزمان نباید رابطه را قطع کرد و نه باید به معصیت تمکین کرد.

وی در بخش دیگری از سخنان خود افزود: در حل این نوع تزاحمات یک اصل الهی مطرح است؛ مرز میان عبادت و ریا در نیت فاعل نهفته است. نیت انسان تعیین‌کننده است؛ زیرا احترام ممکن است خالصانه باشد یا ریاکارانه و تفاوت این دو در ساختار اخلاقی اسلام اهمیت فراوان دارد. مدیریت احساسات درونی و تنظیم رفتار بر اساس وظیفه الهی بخشی از این فرآیند است.

حجت‌الاسلام موسوی نسب با اشاره به آیه ۱۴۳ سوره بقره یادآور شد: قرآن اصل اعتدال را مطرح می‌کند و علامه مصباح همین مسیر میانه را تبیین می‌کنند؛ مسیر میان تمرد و بی‌احترامی از یک سو و اطاعت گناه‌آلود از سوی دیگر. این اصل یکی از کلیدهای مواجهه اخلاقی در روابط خانوادگی است.

وی در تشریح الگوی عملی موردنظر علامه مصباح گفت: نخستین اصل این است که نظام اخلاقی باید هدف‌محور باشد و هدف غایی آن قرب الهی است. دومین اصل، ضرورت حفظ کیان خانواده و صله‌رحم است. همچنین اصولی چون دفع مفسده و جلب مصلحت در حل تعارضات خانوادگی نقش مهمی دارند.

وی در جمع‌بندی افزود: نظام اخلاقی علامه مصباح ساختاری پویا و هدفمند دارد که از شالوده معنوی هم‌ترازی احسان با توحید آغاز می‌شود و در ادامه به یک جعبه‌ابزار تحلیلی مجهز تبدیل می‌شود. این ساختار توان مواجهه با پیچیدگی‌های اخلاقی زندگی امروز را دارد و می‌تواند راهنمای عملی برای مؤمنان در حوزه رفتار خانوادگی و اجتماعی باشد.

/انتهای پیام