کتاب «فضیلت‌محوری - توجیه باور دینی از نگاه معرفت‌شناسی فضیلت‌محور با تأکید بر دیدگاه لیندا گزبسکی» منتشر شد

حجت‌الاسلام دکتر مهدی شکری از انتشار کتاب «فضیلت‌محوری - توجیه باور دینی از نگاه معرفت‌شناسی فضیلت‌محور با تأکید بر دیدگاه لیندا زگزبسکی» خبر داد و گفت: این کتاب در پنج فصل تنظیم شده که به مفهوم ارزش، و دیگر مفاهیم مانند باور، باور دینی، فضیلت‌محوری در معرفت‌شناسی عام و نیز جایگاه معرفت‌­شناسی فضیلت‌­محور در معرفت‌­شناسی دینی می­‌پردازد.

به گزارش روابط‌عمومی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، حجت‌الاسلام دکتر مهدی شکری طی گفتگویی اظهار کرد: امروزه بسیاری از نظریه‌های ارائه شده در علوم‌انسانی برگرفته از مدل افلاطونی - ارسطویی در باب فضایل خُلقی و عقلی است؛ برای مثال در اندیشه سیاسی مبنای الزام سیاسی را بر اساس اخلاق فضیلت‌محور چارچوب‌بندی می‌کنند و یا در مبانی نظریه‌های اقتصادی به‌جای رویکرد سودگرایانه، تمایل به فضیلت‌گرایی بیشتر شده است.

دکتری کلام اسلامی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) افزود: به همین قیاس، در معرفت‌شناسی نیز در تفسیر توجیه و عقلانیت، گروهی به دنبال ارائه چارچوب‌های فضیلت‌گرایانه هستند که ازاین‌رو بررسی این رویکرد، در همه ابعاد از جمله معرفت‌شناسی دینی ضروری می‌نماید.

حجت‌الاسلام دکتر شکری ابراز کرد: از سوی دیگر توجه این دیدگاه به نقش فضایل، رویکردی جدیدی به مباحث معرفت‌شناسی است که مشابهت‌هایی را با آنچه در متون دینی ماست به‌ نظر می‌رساند، اما نباید از وجوه تفاوت نیز غافل شد که خسارت‌بار است.

وی اضافه کرد: نکته دیگر آن‌که، کسانی عوامل غیرمعرفتی مانند فضایل را دارای هیچ شأنی در معرفت ندانسته و تعیین درستی یک معرفت را تنها تابع استدلال آن می‌دانند و در مقابل افرادی تأثیر حداکثری برای صفات حمیده که بر اساس عبودیت و خضوع در برابر حق‌تعالی شکل می‌گیرد، قایل‌اند و داوری منصفانه که حتی شامل عواملی نظیر ویژگی‌های اخلاقی و عقلانی باشد، می‌تواند یکی از اهداف و بیانگر ضرورت این بحث باشد.

دکتری کلام اسلامی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) گفت: این رویکرد در معرفت‌شناسی دینی، خود را دیدگاهی ملهم از سنت کاتولیکی و ناقد معرفت‌شناسی اصلاح شده کالونی می‌داند؛ ازاین‌رو جزو دیدگاه‌هایی است که نوپدید محسوب می‌شود و به طور منسجم و کافی به آن پرداخته نشده است.

وی از انتشار کتاب «فضیلت‌محوری - توجیه باور دینی از نگاه معرفت‌شناسی فضیلت‌محور با تأکید بر دیدگاه لیندا زگزبسکی» خبر داد و گفت: این کتاب در پنج فصل و یک خاتمه تنظیم شده است که فصل اول به مفهوم ارزش، و دیگر مفاهیم مانند باور، باور دینی، فضیلت‌محوری در معرفت‌شناسی عام و نیز جایگاه معرفت‌­شناسی فضیلت‌­محور در معرفت‌­شناسی دینی می‌­پردازد و علاوه بر این، روش‌شناسی زگزبسکی نیز بررسی شده است.

حجت‌الاسلام دکتر شکری ادامه داد: فصل دوم به چیستی فضیلت از نگاه زگزبسکی می‌­پردازد و عناصر و شرایط آن را در نزد زگزبسکی ارزیابی می‌­کند، فصل سوم ناظر به مؤلفه‌های فضایل عقلانی، نسبت آن بافضیلت اخلاقی و حکمت عملی است و به کارکردهای حکمت عملی از نگاه زگزبسکی و نیز ارزیابی آن می­‌پردازد، فصل چهارم بعد هنجاری معرفت و توجیه از نگاه زگزبسکی را تبیین و ارزیابی می­‌کند. به‌عبارت‌دیگر به  شیوه به‌کارگیری فضایل به‌مثابه جزء تعریف معرفت یا توجیه باور می‌­پردازد و فصل پنجم مطابق با عنوان تفصیلی کتاب به توجیه باور دینی از نگاه زگزبسکی می‌­پردازد. در واقع فصول پیشین به‌مثابه مقدمه‌­ای برای این فصل محسوب می‌­شوند.

استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: از جمله مزایای هر پژوهشی، کاربردها و فواید عملی آن است؛ اگرچه این تحقیق زیر شاخه معرفت‌شناسی و به طور خاص معرفت‌­شناسی دینی محسوب می‌­شود و شاید چنین به نظر برسد که بحثی نظری است، اما بسط و بیان ساده و گویای آن برای غیر معرفت‌­شناسان، اهمیت و تأثیر دست­کم برخی مباحث معرفت‌­شناسی را در عرصه عمل آشکار می‌­سازد؛ به‌خصوص آنکه یکی از پیش‌فرض‌های پنهان این رویکرد معرفت‌­شناسی، تأثیر مثبت و منفی رذایل و فضایل عقلانی و اخلاقی بر کسب معرفت است و این نکته می­‌تواند نقطه عزیمتی در معرفت‌­شناسی به‌مثابه یکی از بنیان‌های مدیریت تلقی شود.

حجت‌الاسلام دکتر شکری اذعان کرد: باتوجه‌به این که کتاب فضیلت­‌محوری در صدد  ارزیابی رویکردی بین‌رشته‌ای است که بین اخلاق و معرفت‌­شناسی پیوند برقرار می­‌کند، نخستین بحث از کتاب باارزش معرفت‌­شناختی شروع و در این راستا، مفهوم ارزش، اقسام ارزش و شرایط ارزش واکاوی می‌­شود.

وی افزود: این بحث به‌نوعی بحث ارزش‌­شناسی محسوب می‌­شود که با این مدل می­توان بحث ارزش‌شناسی در رشته‌­ها علمی دیگر  را به میان آورد و علاوه بر این، زگزبسکی برای توجیه باور دینی به مرجعیت معرفت‌شناختی متمسک می­شود که بی‌ارتباط با مباحث اجتهاد و تقلید نیست.

حجت‌الاسلام دکتر شکری ادامه داد: در بخشی از کتاب به بحث اخیر نیز اشاره شده است. در این راستا در مقاله­ای با عنوان «اجتهاد از منظر معرفت­شناسی فضیلت­محور» که اخیراً در مجله علمی‌پژوهشی «پژوهش‌های اصولی» به چاپ رسیده است، اجتهاد به‌مثابه فضیلت عقلانی شناسایی شده و تأثیر قوه قدسیه و عدالت بر اجتهاد و مرجعیت واکاوی شده است.

دکتری کلام اسلامی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) عنوان کرد: علی‌رغم آنکه کتاب فضیلت‌محوری به ارزیابی  معرفت‌شناسی فضیلت­‌محور می‌­پردازد و مخاطبان اصلی آن معرفت­شناسان به‌حساب می‌­آیند اما برخی اخلاق دانان و روان‌شناسان و نیز این کتاب را مطالعه کرده‌اند.

حجت‌الاسلام دکترشکری خاطرنشان کرد: برخی دیدگاه‌­های ارزیابی رویکرد معرفت‌­شناسی فضیلت‌­محور بین عرصه‌­ای از پژوهش بر اساس متون دینی به‌خصوص قرآن کریم و روایات ذیل آیات را می­‌گشاید که می­توان در این چارچوب دست به نظریه‌­پردازی زد و در این راستا از برخی تراث فقهی و اصولی بهره برد.