حجت الاسلام والمسلمین دکتر حمید محسنی:

مسئله هدفمندی فناوری هوش مصنوعی یک دغدغه بین‌المللی است

مسئله هدفمندی فناوری هوش مصنوعی یک دغدغه بین‌المللی است؛ ازاین‌رو برخی اندیشمندان غربی و سازمان‌های بین‌المللی سعی دارند به‌نوعی جهت‌گیری فناوری‌ها هوش مصنوعی را به دست‌گیرند

به گزارش روابط عمومی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، کرسی علمی ترویجی" مبانی پیشرفت فناوری هوش مصنوعی در اندیشه مقام معظم رهبری" با ارائه حجت الاسلام والمسلمین دکتر حمید محسنی دانش آموخته  مؤسسه  و نقد  دکتر کاظم فولادی قلعه، رئیس دانشکده مهندسی دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران برگزار شد.

حجت الاسلام والمسلمین دکتر حمید محسنی در این نشست در سخنانی گفت: از منظر برخی محققان هوش مصنوعی تنها جنبه فنی و مهندسی دارد؛ به همین دلیل تنها مواجهه ابزاری با این نوع فناوری دارند، در این رویکرد بیشتر فواید و منافع ابزاری هوش مصنوعی در نظر گرفته می‌شود اما از منظر دیگر متفکران به‌زودی هوش مصنوعی همه حیات و تلاش‌های بشری را تحت تأثیر خود قرار خواهد داد، تحولات دوران‌ساز ناشی از هوش مصنوعی در جامعه، اقتصاد، سیاست، فرهنگ، علوم انسانی، حکمرانی اثرات بسیاری خواهد گذاشت.

وی افزود: به‌طورکلی همین هوش مصنوعی (هوش مصنوعی محدود: Narrow Artificial Intelligence (NAI)) در زندگی بسیاری از انسان‌ها تأثیرگذار هست (Russell, & Norvig, 2020) بنابراین با پیشرفت روزافزون هوش مصنوعی به‌زودی همه ابعاد زندگی در جوامع بشری تحت شعاع این فناوری نوین قرار خواهد گرفت ازاین‌رو، در آینده نه‌چندان دور هوش مصنوعی در مسئله حکمرانی دنیا و جوامع نقشه بسزایی خواهد داشت به همین دلیل مقام معظم رهبری اخیراً بر پیشرفت در حوزه هوش مصنوعی تأکید کرده‌اند «پیشنهاد می‌کنم یکی از مسائلی که مورد تکیه و توجّه و تعمیق واقع می‌شود، مسئله هوش مصنوعی باشد که در اداره آینده دنیا نقش خواهد داشت؛ ... باید کاری کنیم که حدّ اقل به ده کشور اوّل دنیا در این مسئله برسیم».

حجت الاسلام والمسلمین دکتر محسنی خاطرنشان ساخت: نگرش مقام معظم رهبری در بحث فناوری هوش مصنوعی، پیشرفت در این زمینه بوده و ایران اسلامی نمی‌بایست در دست‌یابی به این نوع فناوری‌ها عقب بماند اما می‌بایست دیدگاه رهبری به‌طور دقیق و واقع‌بینانه بررسی شود زیرا از یک‌سو رهبری در عبارت مذکور به‌ظاهر ضرورت پیشرفت هوش مصنوعی را به‌طور مطلق مطرح کرده‌اند و از سوی دیگر می‌بایست روشن شود اندیشه واقعی مقام معظم رهبری درباره پیشرفت فناوری‌های نوین و هوش مصنوعی چیست؟

وی در تعریف هوش مصنوعی و  تبیین انواع آن گفت: واژه Intelligence (هوش)و Artificial (ساخته شده  یا مصنوعی)جداگانه در زبان انگلیسی قدیم به کار می‌رفته است

 اما ترکیب کلمه Intelligence  Artificial (به معنای هوش مصنوعی) اولین بار در خلال طرح تحقیقاتی برای کارگاه تابستانی دارتموث در آمریکا -در سال 1956- توسط جان مک کارتی و همکارانش مطرح گردید، اما پیش از این نیز مسئله هوش مصنوعی مطرح بود اما بیشتر با هوش ماشینی بیان می‌شود، آلن تورینگ یکی از افراد اصلی است وی در مقاله معروف خود در سال 1950 مسئله مهم اینکه «آیا ماشین تفکر می‌کند؟» را مطرح کرد.

ارائه کننده بحث در ادامه افزود: راسل و نورویگ در کتاب معروف هوش مصنوعی تعاریف متعدد  هوش مصنوعی را در چهار قسم دسته بندی کرده اند: علمکرد انسان گونه: رویکرد تست تورینگ؛ تفکر انسان گونه: رویکرد مدل سازی شناختی؛ تفکر عقلایی: رویکرد قوانین تفکر و کنش عقلایی: رویکرد عامل خرمند.

وی گفت: طرفداران هوش مصنوعی قوی بر این باورند که به دلیل دست‌یابی به اکتشافات، الگوریتم‌ها و دانش برنامه‌های نوین،  هوش مصنوعی می‌تواند دارای حس هشیاری و آگاهی باشد -البته این مطالب نیازمند واکاوی و تحلیل فلسفی است که نیازمند بحث مستقل در این باره است- اما بعد از تعریف مختصر هوش مصنوعی و اقسام آن در ادامه از قول برخی اندیشمندان غربی به اهمیت و تأثیر هوش مصنوعی نیز اشاره می‌کنیم، کسینجر و همکارانش در کتاب «هوش مصنوعی و آینده بشریت» در این باره تاکید می‌کنند: هوش مصنوعی یک صنعت نیست، چه برسید به اینکه یک محصول باشد. با ادبیات تخصصی استراتژیک، یک «حوزه» هم نیست، بلکه توان بخش بسیاری از صنایع و ابعاد زندگی بشراست. از تحقیقات علمی، آموزش، تولید، حمل و نقل، لجستیک، دفاع و اجرای قانون گرفته تا سیاست، تبلیغات، هنر، فرهنگ و غیره [را تحت تأثیر خود قرار خواهد داد]. ویژگی هوش منصوعی از جمله ظرفیت و توانایی آن  برای یادگیری، تکامل و شگفت سازی، همه این حوزه ها را مختل کرده [و] متحول خواهد کرد.

حجت الاسلام والمسلمین دکتر محسنی گفت: بنا بر اندیشه مقام معظم رهبری یکی از وظایف اصلی و ضروری جامعه ما این است که دنبال فناوری‌های نوین باشیم و می‌بایست هر فناوری که موجب استقلال، عدم وابستگی و عزت کشور هست را به دست آورد، بنابراین یک اصل مهم از نظر معظم له پیشرفت در حوزه هوش مصنوعی است.

وی گفت: با دقت و تأمل در اندیشه رهبری مشخص می‌شود اصل مهم دیگری در پیشرفت فناوری این است که می‌بایست در این حوزه هدف‌گذاری و جهت‌گیری صحیح داشت، همان‌طور که وی به پیشرفت در حوزه فناوری تأکید کرده‌اند،‌ همچنین تأکید دارند که این پیشرفت می‌بایست هدفمند باشد ازاین‌رو ولی‌فقیه نظام اسلامی راهبرد کلانی که در حوزه پیشرفت فناوری‌های نوین ترسیم می‌کنند هدف‌گذاری مستقل در این عرصه است.

این محقق حوزوی ادامه داد: مسئله هدفمندی فناوری هوش مصنوعی یک دغدغه بین‌المللی است؛ ازاین‌رو برخی اندیشمندان غربی و سازمان‌های بین‌المللی سعی دارند به‌نوعی جهت‌گیری فناوری‌ها هوش مصنوعی را به دست‌گیرند به‌طور نمونه اخیراً سازمان بین‌المللی یونسکو به این فکر افتاده است تا چارچوب‌های نظارتی بین‌المللی و ملی را فراهم آورد تا این فناوری نوظهور به‌طورکلی به نفع بشریت باشد و افزون براین در برخی مفاد این سند توصیه می‌کند که هرگونه پیشرفت هوش مصنوعی می‌بایست بر اساس ارزش‌های اخلاقی هدایت شود. (https://en.unesco.org/artificial-intelligence/ethics) تا به‌وسیله آنها اهداف فرهنگی و تمدنی موردنظرشان را از طریق شاخص پیشرفت به دیگران تحمیل کنند.

وی گفت: برنامه پیشرفت هوش مصنوعی در نظام اسلامی می‌بایست در حوزه زنان بنا بر فرهنگ و مبانی دین اسلام و در راستای کرامت زنان تهیه و تنظیم شود، همچنین در سراسر مراکز دانشگاهی و تحقیقاتی جهان ابتکارات زیادی درزمینه اخلاقی، اجتماعی و جنبه‌های حقوقی هوش مصنوعی در حال انجام است، در بسیاری از دانشگاه‌ها، ازجمله مراکز اختصاصی مانند Leverhulme مرکز آینده اطلاعات در کمبریج است. مأموریت آنها در مرکز اطلاعات آینده لوورهولم (CFI) ایجاد یک جامعه بین‌رشته‌ای جدید از محققان است که ارتباط‌های قوی بین فن‌آوران و سیاست‌گذاران داشته باشند. همچنین هدف اصلی آنها این است که بهترین فرصت‌های هوش مصنوعی در طول قراردادهای آینده را فراهم آورند (http://lcfi.ac.uk/). مطالعه صدساله هوش مصنوعی (AI100) در دانشگاه استنفورد پژوهش بلندمدت دیگری است. هدف آن مطالعه و پیش‌بینی چگونگی تأثیرات هوش مصنوعی در تمام جنبه‌های نحوه کار، زندگی و بازی افراد است.

حجت الاسلام والمسلمین دکتر محسنی تصریح کرد: به‌طورکلی در نگرش رهبر انقلاب علم بدون جهت‌گیری صحیح، خروجش استعمار است، علم اگر جهت‌گیری صحیح نداشته باشد منجر می‌شود که فناوری بمب اتم از آن تولید شود. از منظر رهبری می‌بایست ما مراقبت کنیم که علم ما به این سمت حرکت نکند. و این مراقبت آن است که جهت‌گیری علم را خودمان هدایت کنیم،

وی در در جمعبندی سخنان خود گفت: امروزه مسئله فناوری‌های نوین همچون هوش مصنوعی، همه جنبه‌های زندگی جوامع بشری را تحت تأثیر خود قرار داده و در اداره جامعه نقش بسزایی خواهد داشت ازاین‌رو رهبر حکیم به دلیل اهمیت این موضوع به ضرورت پیشرفت درزمینه هوش مصنوعی تأکید کرده‌اند اما ممکن است برخی از ظاهر عبارت وی در باب ضرورت پیشرفت هوش مصنوعی این‌گونه برداشت شود که دیدگاه رهبری پیشرفت به‌طور مطلق در حوزه هوش مصنوعی است.

حجت الاسلام والمسلمین دکتر محسنی در پایان سخنان خود افزود: هدف مهم نشست حاضر این بود که مسئله هوش مصنوعی یک فناوری صرف نبوده، بلکه می‌تواند تأثیرات مهم فرهنگی،‌ دینی تمدنی و حکمرانی داشته باشد، ازاین‌رو پیشرفت این نوع فناوری در نظام و تمدن اسلامی می‌بایست هدفمند و بر محور توحید باشد.

کانال روابط عمومی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) را در پیام‌رسان‌های ایتا، سروش، بله و روبیکا دنبال فرمایید:
 ایتا
 https://eitaa.com/iki_ac_ir
 سروش
 https://splus.ir/iki_ac_ir
 بله
 https://ble.ir/iki_ac_ir
 روبیکا
 https://rubika.ir/iki_ac_ir