حضور مجازی

iki.ac.ir/live

گزارشی از کرسی ترویجی "ماهیت کلام اجتماعی"

علم کلام دائم تلاش می‌کند دیگران را نسبت به یک مسئله اقناع کند از سوی دیگر آنچه زمینه‌ساز شکل‌گیری و ترویج فرهنگ دینی است، قدرت و حمایت سیاسی است بنابراین اندیشه اجتماعی کلامی، به منظور موفقیت در فضای فرهنگ عمومی، پیوند وثیقی با قدرت دارد.

به گزارش روابط عمومی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) حجت الاسلام و المسلمین دکتر قاسم ابراهیمی پور عضو هیات علمی مؤسسه به عنوان ارائه کننده در این کرسی ترویجی که در سالن اندیشه مؤسسه برگزار شد، در سخنانی به تبیین اهمیت و جایگاه علم کلام پرداخت و گفت: بررسی جایگاه علم کلام در طبقه‌بندی علوم، موجب ارائه‌ی تبیین دقیق‌تری از نسبت کلام و اندیشه اجتماعی به دنبال خواهد داشت،  از آنجایی که علم کلام از موضوع، غایات و روش‌های متنوعی بهره می‌برد، می‌توان موقعیت‌های متنوعی برای آن در طبقه‌بندی علوم در نظر گرفت.

وی افزود:  اندیشمندان مسلمان با رویکردهای مختلفی به تحلیل موضوعات اجتماعی پرداخته‌اند و  یکی از این رویکردها، رویکرد کلامی است که آن را کلام اجتماعی یا اندیشه اجتماعی کلامی می‌نامیم.

 حجت الاسلام و المسلمین دکتر ابراهیمی پور خاطرنشان ساخت:  علم کلام با دسته اول از غایات در زمره علوم نظری و با دسته دوم از غایات در زمره حکمت عملی قرار می‌گیرد،  آن بخش از کلام که در بخش حکمت نظری قرار می‌گیرد، مبانی علوم اجتماعی متناسب با خود را تولید می‌کند و خود به صورت مستقل قادر به تبیین مباحث اجتماعی نخواهد بود اما آن بخش از کلام که در بخش حکمت عملی قرار می‌گیرد، خود علمی اجتماعی محسوب می‌شود.

عضو هیات علمی مؤسسه  آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در ادامه سخنان خود به دانش اجتماعی کلامی اشعری اشاره کرد و گفت:

ابن‌خلدون اندیشمند قرن هفتم هجری، «علم عمران» را مبتنی بر کلام اشعری تأسیس و شرح مفصل آن را در مقدمه کتاب تاریخی خود بیان می‌کند، مقدمه‌ای که بسیار مفصل به صورتی کتابی مستقل مورد توجه قرار گرفت و بعدها تحت عنوان مقدمه ابن خلدون شهرت یافت.

وی افزود:  علم عمران ابن خلدون، او را قادر به تبین اجتماعی از حوادث تاریخی در صدر اسلام می‌سازد که اقناع عمومی را به دنبال دارد، وی از سقیفه، اختلافات امیرالمومنین علیه‌السلام و معاویه، قیام عاشورا، حکومت طلبی ابن زبیر و امکان ظهور منجی بشریت، تبیین اجتماعی ارائه می‌نماید. تبیین‌های او، از سوی فلاسفه، متکلمین، فقها، محدثین و مورخین، مورد انتقادهای فراوانی قرار گرفته است و جای انتقادهای اجتماعی در میان آن‌ها خالی است.

حجت الاسلام والمسلمین دکتر قاسمی پور به دانش اجتماعی کلامی شیعی نیز اشاره کرد و ابراز داشت: به خلاف علم عمران که مبتنی بر کلام اشعری تاسیس شد، کلام شیعی (احتمالا به دلیل سیطره فلسفه و فقه) به تاسیس علم اجتماعی اقدام نکرده است، اما نظریه هایی در این خصوص ارائه نموده و ظرفیت های تولید چنین دانشی را برای خود محفوظ داشته است.

وی با بیان اینکه کار علم کلام به عنوان یک علم عملی، همواره یک فعالیت و عملیات فرهنگی است گفت: علم کلام دائم تلاش می‌کند دیگران را نسبت به یک مسئله اقناع کند از سوی دیگر آنچه زمینه‌ساز شکل‌گیری و ترویج فرهنگ دینی است، قدرت و حمایت سیاسی است بنابراین اندیشه اجتماعی کلامی، به منظور موفقیت در فضای فرهنگ عمومی، پیوند وثیقی با قدرت دارد.

وی افزود: درک دقیق این ضرورت ها متکلمینی مثل خواجه نصیر الدین طوسی و علامه حلی را بر آن داشت تا با رویکرد اجتماعی، در مورد فرهنگ (باورها، ارزش ها، هنجارها و رفتارها)، تقسیم کار اجتماعی، همنوایی اجتماعی، همبستگی اجتماعی و کنترل اجتماعی دست به نظریه پردازی بزنند، این انباشت علمی حاکمی از کلام شیعی برای تاسیس علمی مدون و با موضوع و روش مشخص تحت عنوان کلام اجتماعی، ظرفیت بالایی دارد.

دکتر حسن یوسفیان نیز در ادامه این کرسی ترویجی در سخنانی گفت: برخی ها معتقدند که باید کلام را توسعه داد و امتداد عملی اش را توسعه داد تا شاخه های متعددی داشته باشد.

وی افزود: ارائه کننده محترم از ابن خلدون گفت، خب ابن خلدون وقتی وارد جامعه شناسی می شود مبانی کلامی نیز در او نیز موثر خواهد بود.

خاطرنشان می شود: در پایان این کرسی ترویجی جمعی از حاضران در جلسه به بیان دیدگاه ها و نظریات خویش پرداختند و سوالات خود را مطرح کردند.

کانال روابط عمومی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) را در پیام‌رسان‌های ایتا، سروش، بله و روبیکا دنبال فرمایید:
 ایتا
 https://eitaa.com/iki_ac_ir
 سروش
 https://splus.ir/iki_ac_ir
 بله
 https://ble.ir/iki_ac_ir
 روبیکا
 https://rubika.ir/iki_ac_ir