مصاحبه با دبیر اجرایی همایش بین المللی علوم انسانی اسلامی در اندیشه علامه محمد تقی مصباح یزدی ^{رضوان‌الله‌علیه}

همایش بین المللی علوم انسانی اسلامی در اندیشه علامه محمد تقی مصباح یزدی ^{رضوان‌الله‌علیه}   نخستین همایش از سلسله همایش‌های علوم انسانی اسلامی در اندیشه معاصر است که خرداد ماه 1402 برگزار خواهد شد. اقدامات علمی و اجرایی این همایش از سال 98 به همت مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی دنبال شده که حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر محمدعلی محیطی اردکان، دبیر اجرایی همایش مجموعه برنامه‌ها و فعالیت‌های صورت گرفته در بخش‌های مختلف این همایش را در مصاحبه‌ای تشریح کردند.

پرسش: در ابتدا درخصوص روند تصویب و برگزاری همایش توضیحاتی ارائه فرمایید.

پاسخ: با الطاف خداوند متعال و عنایات حضرت بقیه‌الله ^{ارواحناله‌الفدا} هیئت رئیسه محترم مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)Š در تاریخ هشتم مرداد ماه 1398، برگزاری همایش بین‌المللی «علوم انسانی اسلامی در اندیشه علامه محمدتقی مصباح یزدیŠ^{رضوان‌الله‌علیه}»، از سلسله همایش‌های «علوم انسانی اسلامی در اندیشه معاصر» را به‌ تصویب رساند و به حول و قوه الهی این همایش با مشارکت بیش از 45 مرکز همکار داخلی و خارجی در تاریخ  25 و 26 خرداد ماه 1402 برگزار خواهد شد. با فراهم شدن مقدمات، از 27 مهرماه 1400 فراخوان سراسری همایش انجام شد و فعالیت‌های اجرایی شتاب گرفت.

پرسش: این همایش بین‌المللی به طور مشخص چه اهدافی را دنبال می‌کند؟

پاسخ: اهداف این همایش را می‌توان در قالب چهار هدف زیر معرفی کرد:

الف) آشناسازی بیشتر جامعه علمی و نخبگانی داخل و خارج از کشور با آرا و اندیشه‌های علامه مصباح یزدیŠ در زمینه علوم انسانی اسلامی؛  

ب) بررسی و تبیین آرا و اندیشه‌های علامه مصباحŠ در زمینه علوم انسانی اسلامی؛

ج) بهره‌گیری از ظرفیت‌های منظومه فکری علامه مصباحŠ برای تولید علوم اسلامی و اسلامی‌سازی علوم انسانی؛

د) گسترش و غنی‌سازی کمی و کیفی متون و منابع در زمینه علوم انسانی اسلامی.

پرسش: همایشی در چنین سطح و کیفیتی برای دستیابی به اهداف یادشده باید از یک ساختار علمی و اجرایی قوی و نظام‌مندی برخوردار باشد. این همایش از چه ارکانی تشکیل شده است؟

پاسخ: شکل‌گیری این همایش با گرد هم آمدن ارکان زیر دنبال می‌شود:

1. رئیس همایش: حضرت آیت‌الله رجبی دام‌ظله؛
2. کمیتة علمی همایش: با پیشنهاد کمیته اسلامي‌سازی علوم انسانی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینیŠ به معاونت پژوهش مؤسسه و در نهایت تصویب هیئت رئیسه مؤسسه، اساتید زیر به‌عنوان اعضای کمیته علمی همایش معرفی شدند:

• آیت‌الله محمود رجبی، استاد گروه تفسیر و علوم قرآن مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینیŠ(ره)Š؛
• حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر علی مصباح، دانشیار گروه فلسفه مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینیŠ(ره)Š و دبیر علمی همایش؛
• حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر عبدالحسین خسروپناه، دانشیار گروه فلسفه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی؛
• دکتر عطاءالله رفيعي آتاني، استادیار گروه اقتصاد دانشگاه علم و صنعت ایران؛
• حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر محمدناصر سقای بی‌ریا، استادیار گروه روان‌شناسی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)ŠŠ؛
• حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر محمود فتحعلی، دانشیار گروه کلام و فلسفه دین مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)ŠŠ؛
• حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر ابوالحسن حقانی، استادیار گروه روان‌شناسی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینیŠ(ره)Š؛
• آقای دکتر محمد لگن‌هاوسن، استاد گروه فلسفه مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینیŠ(ره)Š؛
• حجت‌الاسلام و المسلمین شفیق جرادی، رئیس معهد المعارف الحکمیه لبنان؛
• آقای دکتر کریستین کنزیان، استاد و رئیس دپارتمان فلسفه مسیحی دانشگاه اینسبوروک اتریش؛
• حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر محمدعلی محیطی اردکان، استادیار گروه فلسفه مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)ŠŠ؛

3. کمیته اجرایی: این کمیته با دبیری این‌جانب (محمدعلی محیطی اردکان) امور اجرایی همایش را پیگیری می‌کند. کمیته اجرایی بر اساس ساختار مصوب هیئت محترم رئیسه مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)Š شکل گرفته و طبق برنامه به صورت منظم جلساتی را برگزار می‌کند. با توجه به بین‌المللی بودن همایش و اهمیت این بعد از همایش، کمیته بین‌الملل نیز شکل گرفت. افزون بر این، بخش رسانه همایش فعالیت‌های مربوط را رصد کرده، تولیدات رسانه‌ای و انتشار آنها را به عهده دارد.

پرسش: همایش از بعد علمی بر پایه چه محورها و موضوعاتی شکل گرفته است؟

پاسخ: محورهای کلی همایش به این شرح است:

الف) دیدگاه‌های علامه محمدتقی مصباح یزدی(ره)ŠŠ درباره:

1. چيستي، امکان و اعتبار علوم انسانی اسلامی؛
2. مبانی علوم انسانی اسلامی (مبانی پنج‌گانه معرفت‌شناختی، هستی‌شناختی، انسان‌شناختی، ارزش‌شناختی و دین‌شناختی)؛
3. روش و فرایند تولید علوم انسانی اسلامی؛
4. مسائل علوم انسانی اسلامی (اخلاق، اقتصاد، تاریخ، جامعه‌شناسی، حقوق، روان‌شناسی، سیاست، علوم تربیتی و مدیریت).

1. مطالعه ­تطبیقی اندیشه‌های علامه مصباحŠ با دیگر متفکران در حوزه علوم انسانی؛

1. منظومه فکری علامه مصباحŠ در علوم انسانی اسلامی؛

د) انعکاس و تأثیرگذاری اندیشه علامه مصباحŠ در آثار اندیشمندان علوم انسانی.

هر یک از محورهای یاد شده ریز موضوعاتی دارند که در سایت همایش و همچنین کتابچه راهنمای همایش به سه زبان فارسی، عربی و انگلیسی در دسترس است.

پرسش: چه برنامه ها و فعالیت‌هایی تاکنون انجام شده است؟

پاسخ: برنامه های خوبی تا بحال انجام شده است:

1.  تاکنون 29 جلسه کمیته علمی همایش تشکیل شده است؛
2. از 70 کرسی علمی پیش‌بینی شده اعضای هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، تاکنون 41  کرسی (از جمله چهار کرسی به زبان انگلیسی و یک کرسی به زبان عربی) برگزار شده و بقیه در نوبت برگزاری است؛
3. کارگروه فلسفه علوم انسانی مؤسسه نیز تاکنون 2 نشست علمی در راستای اهداف همایش برگزار کرده است؛
4. برای برگزاری حدود 50 مصاحبه در موضوعات همایش با شخصیت‌های علمی داخلی و خارجی برنامه‌ریزی شده است که تاکنون 33 جلسه  مصاحبه توسط 22 استاد برگزار شده و بقیه در نوبت برگزاری است؛
5. همکاری در برگزاری کرسی‌ها و نشست‌های علمی در دانشگاه‌ها و مراکز حوزوی دیگر نیز از جمله برنامه‌های پیش‌بینی شده همایش است که تاکنون برخی از آنها اجرایی شده است:
   1. نشست علمی منهجة العلامة مصباح الیزدی و ابداعاته فی الطرح العقائدی، کتاب دروس فی العقیدة الاسلامیة نموذجا، به زبان عربی با ارائه حجت‌الاسلام‌ و المسلمین غریب رضا در روز سه‌شنبه 17 اسفندماه 1400 (8 مارس 2022) در جامعة آل البیت العالمیة قم؛
   2. نشست علمی الدعاء فی فکر العلامة الشیخ مصباح الیزدی «ره» به زبان عربی با ارائه دکتر محمد الربیعی، مدرس مجتمع آموزش عالی امام خمینی ره، چهارشنبه 28/02/1401 (18 مه 2022)، در جامعة آل البیت ع العالمیة قم.
6. همکاری در برگزاری همایش‌ها و پیش‌همایش‌های داخلی و خارجی مربوط به این همایش نیز از جمله فعالیت‌های شایان ذکر است، مانند:
   1.  همایش ملی «علامه مصباحŠ؛ فیلسوف علوم اجتماعی اسلامی» توسط پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، برگزارشده در روز چهار‌شنبه سوم آذرماه ۱۴۰۰؛
   2. همایش ملی «بررسی اندیشه‌های اجتماعی علامه مصباح یزدیŠ» توسط دانشگاه آزاد قم، برگزارشده در بهمن 1400؛
   3. همایش ملی «سیره‌شناسی علامه مصباح یزدیŠ در مطالعات اسلامی»، توسط حوزه علمیه خواهران استان مازندران، که در نوبت برگزاری است؛
   4. همایش و نشست‌های منطقه‌ای با عنوان «الشیخ المصباح، حکیم الأصالة وفیلسوف الهویة» توسط دارالمعارف الحکمیة لبنان، برگزارشده در روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه 25 و 26 آبان1400؛
   5. سلسله نشست‌های علمی منطقه‌ای سوریه (چهار پیش‌نشست)، توسط مکتب الامام الخامنئی فی سوریا، فرع جامعة المصطفی فی سوریا، المستشاریة الثقافیة للجمهوریة الاسلامیة فی سوریا، مجمع السیدة رقیةƒ و مجمع السیدة زهراءƒ، در تاریخ 4 و 5 و 6 بهمن 1400؛
7. سایت سه‌زبانة اطلاع‌رسانی همایش با آدرس www.ihsam.iki.ac.ir همراه با سامانه ارسال و پیگیری مقالات از طریق سایت، طراحی و راه‌اندازی شده است؛
8. کتابچه همایش، حاوی معرفی همایش، ساختار، فرایند پذیرش و ارزیابی مقالات، راهنمای نویسندگان، تقویم، محورها و ریزموضوعات همایش به سه زبان عربی، انگلیسی و فارسی منتشر شده است؛
9. خبرنامه‌های فصلی همایش در دست تهیه است و اولین شماره اینک در حال انتشار است؛
10. برای انتشار مقالات پذیرفته‌شده همایش در مجلات علمی داخلی و خارجی (ویژه‌نامه همایش) از زمستان ۱۴۰۰، برنامه‌ریزی و هماهنگی‌های لازم انجام شده و برخی از آنها نیز منتشر شده است. نشریات اسلام و پژوهش‌های تربیتی، معرفت سیاسی، معرفت فرهنگی اجتماعی، و معرفت اخلاقی برخی از این مقالات را منتشر کرده‌اند؛
11. عرضه آثار علامه مصباح یزدیŠ به علاقه‌مندان در دستور کار قرار گرفت و از راه‌های زیر فراهم شد:
    • انتشار الکترونیکی و رایگان مجموعه آثار در سه قالب (وب، اندروید، نرم‌افزار) از طریق سایت همایش؛
    • برپایی نمایشگاه کتب علامه به زبان‌های عربی و فارسی در مراکز همکار، از جمله در جامعة آل‌البیت‰ العالمیه، ۲۲ تا ۲۴ اسفند ۱۴۰۰ با ۳۰ درصد تخفیف؛
12. برگزاری مسابقه از آثار علامه مصباح یزدیŠ نیز در سطوح زیر اجرایی شد:
    • دانشگاهی: دانشگاه بین‌المللی آل‌البیت‰: تجلی القرآن فی نهج‌البلاغة؛ روائع المناجاة برای کارشناسی ارشد و تدوین مقاله برای دوره دکتری؛
    • عمومی: وداع الربیع؛
13. مجوز ISC برای همایش دریافت شده است؛
14. برنامه‌ریزی لازم جهت ترجمه آثار برگزیده همایش با تصویب کمیته علمی، به زبان‌های فارسی، انگلیسی و عربی صورت گرفته است؛
15. آدرس پستی، ایمیل و کانال‌های ارتباطی در پیام‌رسان‌های اجتماعی و شماره تلفن‌های لازم، در سایت و کتابچه همایش اطلاع‌رسانی شده است.
16. برخی دیگر از فعالیت‌های اجرایی دبیرخانه همایش بدین شرح است:

1. ارتباط حضوري و غير حضوري با نمايندگان محترم مراكز همكار؛

2. تشكيل كمسيون‌هاي تخصصي علمي همايش؛

3. ارزيابي مستقيم مقالات دريافتي در نشريات معتبر علمي كشور؛

4. چاپ مقالات پيش از برگزاري همايش در مجلات معتبر؛

5. اصل قرار دادن انتشار الكترونيك محصولات همايش به منظور دسترسی آسان و فراگير مخاطبان به محتوا و صرفه جويي در هزينه‌ها؛

6. پيگيري ديدار مسئولان همايش با مراجع و بزرگان حوزه

پرسش: در نهایت چه تعداد مقاله به دبیرخانة همایش ارسال شد؟

پاسخ: تا کنون تعداد 342 چکیده مقاله به زبان‌های فارسی، عربی و انگلیسی دریافت شده است که پس از ارزیابی، 252 چکیده مقاله پذیرفته شده است.

پرسش: زمان‌بندی همایش به چه صورت است؟

پاسخ: تاکنون به دلیل تقاضای مراکز همکار همایش و محققان حوزه علوم انسانی اسلامی، با نظر کمیته علمی همایش، مهلت ارسال مقالات دو مرتبه تمدید شده است. زمان‌بندی نهایی بدین شرح است:

1. آخرین مهلت ارسال چکیده مقاله: 31/04/1400
2. آخرین مهلت ارسال متن کامل مقالات: 31/05/1401
3. زمان برگزاری همایش: ۲5 و ۲6 خرداد 1402