ارزش‌‌های اخلاقی مراتبی دارد و حتی ممکن است بعضی از مراتب آن، واجب یا مستحب باشد. ممکن است مراتب وجوب آن نیز تفاوت داشته باشد و بعضی ‌وجوب‌ها مؤکدتر باشد. هم‌چنین مانعیت چیزهایی که مانع تحقق این ارزش‌ها یا  التزام به لوازم ایمان می‌شود نیز مراتب دارد؛ گاهی به گونه‌ای است که به طور کلی مانع انجام یک واجب می‌شوند، گاهی موجب می‌شوند که آن واجب خفیف‌تر وسبک‌تر انجام بگیرد، و برخی از اوقات موجب ترک واجب می‌شوند، ولی بیشتر وقت‌ها مانع واجب نمی‌شود، بلکه مستلزم ترک مستحبات هستند. این است که کسانی‌که در مقام مخالفت با هوای نفس برمی‌آیند و می‌خواهند این ارزش را کسب کنند نیز به حسب همت‌شان مراتب مختلفی از عمل را خواهند داشت. بعضی‌ها می‌کوشند که به صورت مطلق هوای نفسی که  مطلوب نیست را انجام ندهند؛ بعضی‌ها گاهی حریف نفس نمی‌شوند، و در برخی از جاها می‌لغزند. این سیر ادامه دارد و به کسانی می‌رسد که ممکن است واجبات خیلی مهم را به‌خاطر هوای نفسشان ترک کنند. روشن است که نزد خدا ارزش این مخالفت‌ها هم مختلف است.